24 października obchodzimy Światowy Dzień Walki z Otyłością. Jak wskazują badania, problem otyłości lub nadwagi dotyczy obecnie nawet 10,3 mln dorosłych Polaków[1]. Tymczasem bardzo duży wpływ na ryzyko wystąpienia tych schorzeń ma sposób żywienia już w najwcześniejszym dzieciństwie! To dobra okazja, by zastanowić się nad tym, kiedy jest odpowiedni czas na zapobieganie chorobom cywilizacyjnym.
Prawidłowe żywienie dziecka powinno zacząć się już w chwili poczęcia, a nawet wcześniej – na etapie planowania ciąży. Pierwsze lata życia i okres ciąży, w przybliżeniu 1000 pierwszych dni, to tzw. okres krytyczny w rozwoju małego organizmu, kiedy kształtują się nawyki żywieniowe, preferencje smakowe i metabolizm. To wyjątkowy okres, w którym rodzice mają tak duży wpływ na zdrowie i jakość życia dziecka w przyszłości, a także właściwy czas na zmniejszenie ryzyka wystąpienia u dziecka poważnych chorób cywilizacyjnych w dorosłym życiu, np. otyłości. Według prognoz KMPG, do 2030 roku możemy być świadkami znaczącego wzrostu zachorowalności na choroby dietozależne, także w grupie osób w wieku 15 – 39 lat. Jest to szczególnie ważne w obliczu niepokojących zjawisk, obserwowanych obecnie w żywieniu dzieci i młodzieży.
Już od momentu poczęcia dziecka rozpoczyna się proces tzw. programowania żywieniowego we wczesnym okresie życia. Oznacza to, że składniki odżywcze, jakie otrzymuje dziecko w tym czasie, wpływają na stan jego zdrowia w przyszłości. Ich nadmiary bądź niedobory mogą skutkować m.in. predyspozycją do otyłości w późniejszym okresie życia. Możemy zminimalizować ryzyko jej wystąpienia. Dlatego tak ważna jest dieta przyszłej mamy oraz sposób żywienia dziecka w pierwszych latach jego życia.
Już w czasie planowania ciąży przyszła mama powinna zadbać o prawidłową masę ciała oraz zdrową, zbilansowaną dietę, bogatą m.in. w kwas foliowy, wapń, żelazo i witaminę C. W ciąży ważna jest też umiarkowana aktywność fizyczna, która pozwoli kontrolować odpowiedni przyrost masy ciała oraz spożywanie odpowiednich ilości jedzenia, zgodnie z zasadą „Jedz dla dwojga, nie za dwoje”.
Od urodzenia przez pierwszych 6 miesięcy życia dziecka mleko mamy jest dla maluszka najlepszym pokarmem. Zawiera składniki odżywcze niezbędne do wzrostu i prawidłowego rozwoju dziecka. Wyłączne karmienie piersią w tym okresie jest zalecane przez Światową Organizację Zdrowia i zmniejsza ryzyko nadwagi i otyłości u dziecka.
Przychodzi taki czas, kiedy samo mleko nie zaspokaja już wszystkich potrzeb niemowlęcia. Z czasem organizm szybko rosnącego dziecka potrzebuje coraz więcej energii i składników odżywczych. Wtedy zaczynamy wprowadzać do jadłospisu malucha nowe pokarmy. Poznawanie nowych smaków najlepiej rozpocząć od warzyw, by już od najmłodszych lat przyzwyczajać dziecko do ich smaku. Należy też zwrócić szczególną uwagę na jakość produktów podawanych niemowlęciu oraz unikać dodawania do pokarmów cukru i soli, których nadmiar może kształtować preferencje do słodkich i słonych przekąsek w dorosłym życiu. Wprowadzanie nowych produktów do diety wymaga od rodziców cierpliwości, ale zaowocuje w przyszłości, gdy dziecko będzie dokonywało właściwych wyborów, samodzielnie decydując o swojej diecie. Warto zwrócić uwagę na fakty dotyczące diety najmłodszych dzieci:
- dzieci otrzymują zbyt wiele posiłków w ciągu dnia[2],
- prawie 60% dzieci 12-miesięcznych otrzymuje potrawy z „dorosłego stołu”, nieodpowiednie dla niemowląt[3],
- 100% dzieci jada zbyt mało warzyw[4],
- zawartość sodu (soli kuchennej) i cukru w jadłospisach dzieci kilkakrotnie przekracza normy spożycia[5].
1000 pierwszych dni życia dziecka to wyjątkowy czas na kształtowanie jego prawidłowych nawyków żywieniowych, które mają największą szansę na przetrwanie przez całe życie. Od prawidłowego żywienia już we wczesnym dzieciństwie zależy przyszłe zdrowie dziecka i jego szansa na zmniejszenie ryzyka poważnych chorób cywilizacyjnych, takich jak otyłość, nadwaga i związane z nią poważne schorzenia: cukrzyca, choroby serca i układu krążenia. Dbajmy o zdrowe żywienie dziecka już od pierwszych chwil. Mamy na to 1000 dni!
Więcej informacji na temat prawidłowego odżywiania dziecka można znaleźć na edukacyjnej platformie www.1000dni.pl. 6 złotych zasad zdrowego odżywiania na 1000 pierwszych dni, kalkulatory BMI, wapnia i witaminy D, kontakt z Ekspertem online – to tylko niektóre narzędzia pomocne rodzicom w kształtowaniu prawidłowych nawyków żywieniowych dziecka.
[1] Analiza zmian społeczno-demograficznych oraz wpływu złego odżywiania, niedostatecznej aktywności fizycznej, nałogów i innych czynników ryzyka na rozpowszechnienie oraz koszty cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych w Polsce Stan obecny i prognoza do 2030 roku, KMPG 2012.
[2] Badanie Ocena sposobu żywienia i stanu odżywienia niemowląt w wieku 6 i 12 miesięcy w populacji polskiej, przeprowadzone pod kierunkiem dr Anny Stolarczyk i prof. Piotra Sochy z Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka” we współpracy z Fundacją NUTRICIA w 2011 roku.
[3] Tamże.
[4] Badanie Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku 13 – 36 miesięcy w Polsce, przeprowadzone pod kierunkiem prof. Haliny Weker z Instytutu Matki i Dziecka we współpracy z Fundacją NUTRICIA w 2012 roku.
[5] Tamże.
